Μετά το τέλος του Κριμαϊκού πολέμου (1853-1856) παρατηρήθηκε σημαντική εκπαιδευτική ανάπτυξη στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία. Η ανάπτυξη αυτή οφείλονταν κυρίως στην ίδρυση και δραστηριοποίηση πολυάριθμων συλλόγων, σωματείων, εταιρειών, αδελφοτήτων, οι οποίοι επιδίωκαν να διασώσουν την ελληνική παιδεία.
Η μακεδονική αστική τάξη, που διαμορφώθηκε την εποχή αυτή, αλλά και οι εκπαιδευτικοί σύλλογοι της Μακεδονίας και του ελεύθερου ελληνικού κράτους, κατέβαλλαν τεράστιες προσπάθειες για την ανύψωση της πνευματικής στάθμης του υπόδουλου ελληνισμού.
Το 1861 ιδρύεται στην Κωνσταντινούπολη ο "Φιλολογικός Σύλλογος Κωνσταντινουπόλεως" από τραπεζίτες, έμπορους, λόγιους και επιστήμονες, ενώ το 1869 ιδρύεται ο "Σύλλογος προς διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων" στην Αθήνα. Οι δύο αυτή Σύλλογοι αποτελούσαν το πρότυπο για την ίδρυση μικρότερων συλλόγων σε περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης.
Η ίδρυση αυτών των Συλλόγων σε όλη την Μακεδονία και Θράκη δεν αποσκοπούσε μόνο στην διάδοση της ελληνικής παιδείας, αλλά ουσιαστικά στην εθνική αφύπνιση του υπόδουλου Ελληνισμού και στην προετοιμασία του μακεδονικού αγώνα.
Ανάμεσα σε αυτούς τους συλλόγους ανήκει και η "Φιλεκπαιδευτική  Αδελφότητα Ηώς" που ιδρύεται στην Προσοτσάνη.
Υπάρχει μια σύγχυση για το πότε ακριβώς ιδρύθηκε η Ηώς. Σύμφωνα με τον Γ. Βουλτσιάδη το 1833 από τον Μητροπολίτη Δράμας Γερμανό και με την ονομασία "Ελληνική Φιλοπρόοδος Αδελφότης Ηώς".
Σύμφωνα όμως με το καταστατικό της που παραθέτουμε παραπάνω, αυτή φέρεται να ιδρύθηκε τον Μάιο του 1873 με την ονομασία "Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Ηώς". Έμβλημά της ήταν η εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής.
Συμμετείχαν σε αυτή πρόκριτοι, δημογέροντες, χορηγοί και πολλοί απλοί Ελληνες κάτοικοι της Προσοτσάνης που αισθάνονται την ανάγκη να εκδηλώσουν το ελληνικό τους φρόνημα. Σκοπός της αδελφότητας ήταν να διατηρήση ζωντανό το φρόνημα των Ελλήνων κατοίκων της Προσοτσάνης και να καλλιεργήσει, όσο της επιτρεπόταν από τον Τούρκο δυνάστη, την Ελληνική παιδεία. Από τα πρώτα μελήματα της οργάνωσης ήταν η αγορά οικοπέδου όπου και αρχίζει η οικοδόμηση καινούργιας εκκλησίας και σχολείου. Τα χρήματα για την αγορά του οικοπέδου μαζεύονται από τις εισφορές όλων των κατοίκων της Προσοτσάνης.
Η εκκλησία που χτίζεται (στο χώρο δίπλα στο Α΄ Δημοτικό Σχολείο) ονομάζεται "Εισόδια της Θεοτόκου" και αποτελούσε για πολλά χρόνια το καμάρι της Προσοτσάνης, που όμως είχε τραγική κατάληξη, το 1949 κάηκε ολοσχερώς. Στο ίδιο χώρο κατασκευάζεται κτίριο το οποίο χρησιμεύει για σχολείο και χωρίζεται σε παρθεναγωγείο και αρρεναγωγείο.
Το 1903 ξεκινάει η κατασκευή του νέου σχολείου στον ίδιο χώρο με την Αδελφότητα να πρωτοστατεί, ενώ σημαντική ήταν και η βοήθεια του Εθνομάρτυρα Μητροπολίτη Δράμας και μετέπειτα Σμύρνης Χρυσοστόμου, καθώς και του ιδρύματος Μελά. Το σχολείο λειτουργεί ανελλιπώς από της 15 Σεπτεμβρίου του 1909, οπότε έγιναν τα εγκαίνια του.
Με τις εισφορές λοιπόν των κατοίκων η Ηώς συντηρεί την εκκλησία τα σχολεία, πληρώνει τους δασκάλους και τους ιερείς. Επίσης επαγρυπνά και επεμβαίνει όπου διαπιστώνονται διαβρωτκές τάσεις, από τους Βουλγάρους, για τον εκβουλγαρισμό των κατοίκων όχι μόνο της Προσοτσάνης αλλά και των γύρω περιοχών.
Γνωστοί πρόεδροι της οργάνωσης αναφέρονται ο Κων/νος Βουλτσιάδης , ο γιατρός Νικ. Λιάμης , ο Γεώργιος Παπούλης και ο Λεωνίδας Βουλτσιάδης.
Άλλες δραστηριότητες της οργάνωσης ήταν η δημιουργία φιλαρμονικής με περισσότερα από 30 όργανα, η στέγαση βιβλιοθήκης στο Αναγνωστήριο, το μετέπειτα καφενείο "Καζίνο" και η δημιουργία θεατρικής ομάδας.
Οι δραστηριότητες της οργάνωσης συνεχίζονται περίπου μέχρι το 1916.