Greek Albanian Bulgarian Czech Dutch English Estonian Finnish French German Icelandic Irish Italian Norwegian Portuguese Russian Slovenian Spanish Swedish Turkish
Εφημερίδα ΗΩΣ
Είσοδος μελών



  

Επισκέπτες
Έχουμε 98 επισκέπτες συνδεδεμένους

Γεωργιάδης Θ. Νικόλαος

Ο Μακεδονικός Αγώνας στην περιοχή της Δράμας (1904-1908)

Οι απαρχές του Μακεδονικού Ζητήματος εντοπίζονται στους 6ο και 7ο μ.Χ. αιώνες, όταν στα γεωγραφικά όρια της αρχαίας Μακεδονίας, που κατοικείτο από το ελληνικό φύλο των Μακεδόνων, άρχισαν να εγκαθίστανται Σλάβοι και Βούλγαροι αντίστοιχα. Παρά τη σταδιακή ενσωμάτωσή τους στο βυζαντινό κράτος λόγω της αφομοιωτικής ικανότητας του Ελληνισμού, δημιουργήθηκαν οι σκλαβηνίες, νησίδες σλαβικού πληθυσμού στη Βαλκανική, αλλά και το μεσαιωνικό βουλγαρικό κράτος, το οποίο επί τσάρου Σαμουήλ (997-1014) τον 10ο αιώνα επεκτάθηκε μέχρι τη Δυτική Μακεδονία και αποτέλεσε τη διαχρονική έκφανση του βουλγαρικού εθνικιστικού μεγαλοϊδεατισμού.

Κατά την ύστερη Τουρκοκρατία, το 1870, ιδρύθηκε η βουλγαρική Εξαρχία και, σύμφωνα με το σχετικό οθωμανικό διάταγμα, σε αυτή μπορούσαν να υπαχθούν περιοχές, εφόσον το επιθυμούσε «το όλον, ή τουλάχιστον τα δύο τρίτα των ορθοδόξων κατοίκων τους». Έτσι, άρχισε ο ανταγωνισμός στη Μακεδονία και στη Θράκη ανάμεσα στους ομόδοξους Έλληνες και Βουλγάρους για τον θρησκευτικό έλεγχο περιοχών με μικτούς πληθυσμούς, ενόψει της επικείμενης κατάρρευσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο ανταγωνισμός αυτός επικεντρώθηκε στο εκκλησιαστικό επίπεδο (στους ναούς) και στο εκπαιδευτικό επίπεδο (στα σχολεία). Ο Μακεδονικός Αγώνας χωρίζεται σε τρεις φάσεις: η πρώτη φάση 1870-1897 χαρακτηρίζεται από την προπαγανδιστική δράση της Εξαρχίας (με την ίδρυση της ΕΜΕΟ-Εσωτερικής Μακεδονικής Επαναστατικής Οργάνωσης το 1893), κατά τη δεύτερη φάση 1897-1904 δραστηριοποιήθηκε το βουλγαρικό κομιτάτο (με κύρια ένοπλη δραστηριότητά του την εξέγερση του Ίλιντεν το 1903) και στην τρίτη φάση 1904-1908 εμφανίστηκε η ένοπλη αναμέτρηση Ελλήνων και Βουλγάρων.

Από το 1870 μέχρι το 1890 επιχειρήθηκε από τους Βούλγαρους εθνικιστές και τους Ρώσους προπαγανδιστές ο εκβουλγαρισμός της Μακεδονίας με ειρηνικά μέσα, αλλά επειδή τα αποτελέσματα δεν ήταν ενθαρρυντικά, άρχισε η τρομοκρατία των Ελλήνων της περιοχής από Βούλγαρους κομιτατζήδες. Στην περιοχή μας εξαρχική διείσδυση αρχικά παρουσιάστηκε στην Πετρούσα, στην Προσοτσάνη, στα Κοκκινόγεια και στον Βώλακα, ενώ την περίοδο αυτή στην Εξαρχία προσχώρησαν επίσης κάτοικοι του Πανοράματος και της Καλλιθέας. Από το 1904 όμως δόθηκε η δυναμική απάντηση των Ελλήνων και άρχισε να οργανώνεται ο Μακεδονικός Αγώνας στην Ανατολική Μακεδονία, με τη βοήθεια της Εκκλησίας, για την προστασία των άμαχων Ελλήνων από τον βουλγαρικό εθνικιστικό επεκτατισμό. Το 1905 όμως στην Εξαρχία προσχώρησαν κάτοικοι του Γρανίτη, της Καλής Βρύσης, της Μικρόπολης και του Ξηροποτάμου. Μεγάλες πιέσεις και διώξεις δέχονταν οι Γραικομάνοι, δηλαδή οι πατριαρχικοί Σλαβόφωνοι που είχαν ελληνική συνείδηση.

Δολοφονίες Ελλήνων: Στην Πετρούσα οι Βούλγαροι κομιτατζήδες δολοφόνησαν τον πρόεδρο της κοινότητας Αθανάσιο Βαλαβάνη στις 29 Οκτωβρίου 1902. Τη νύχτα της 6ης προς την 7η Ιουλίου 1906 4 Βούλγαροι κομιτατζήδες επιτέθηκαν με χειροβομβίδες στην ελληνική Κοινοτική Λέσχη της Δράμας και σκότωσαν τον Κωνσταντίνο Παπαδημητρίου. Το βράδυ αυτό Βούλγαροι κομιτατζήδες δολοφόνησαν στην Καλή Βρύση τον Έλληνα ιερέα Ιωάννη Παπαεμμανουήλ και στην Πετρούσα τον πρόεδρο Δημήτριο Μαδεμλή και τους προκρίτους Αντώνιο Γκάιντα και Γεώργιο Μαρινίδη. Στο Κάτω Νευροκόπι ένοπλοι Εξαρχικοί δολοφόνησαν στις 21 Αυγούστου 1902 τον Έλληνα δάσκαλο Θωμά Παπαγεωργίου, την ημέρα της εορτής του Αγίου Δημητρίου το 1903 ομάδα 30 ένοπλων Εξαρχικών δολοφόνησαν τους Πατριαρχικούς επιτρόπους του ναού, τον Νικόλαο Γερμανό, τον γιο του Γεώργιο, τον Ιωάννη Ζαφειρίου και τον δάσκαλο Κ. Χρηστίδη, αλλά και τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων του 1906 300 ένοπλοι Εξαρχικοί τρομοκρατούσαν επί τρεις ώρες τους κατοίκους της κωμόπολης και δολοφόνησαν τους Πατριαρχικούς προεστούς Δ. Πίναλη, Ν. Πίναλη, Π. Ρούντσιο και τη σύζυγο του Άγγελου Ρούντσιου.

Κατά την κρίσιμη περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα στην περιοχή μας, ο μητροπολίτης Δράμας, Φιλίππων και Ζιχνών Άγιος Χρυσόστομος (1902-1910) εμψύχωνε και ποίμανε τους Δραμινούς, αλλά και επανέφερε στη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως πολλούς από αυτούς που είχαν ενταχθεί στην Εξαρχία. Εξαιτίας της εθνεγερτικής δραστηριότητας του μητροπολίτη, οι Τούρκοι τον εξόρισαν από τη Δράμα δύο φορές: τον Αύγουστο του 1907 και τον Ιούνιο του 1909, ενώ το 1910 εξελέγη μητροπολίτης Σμύρνης. Πριν από 100 χρόνια μαρτύρησε, καθώς αποδείχτηκαν προφητικά τα λόγια του προς τον οικουμενικό πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄ μετά την εκλογή του στη θέση του μητροπολίτη Δράμας: «η μίτρα… εάν πέπρωται να απολέση ποτέ την λαμπηδόνα των λίθων της, θα μεταβληθή εις ακάνθινον στέφανον μάρτυρος ιεράρχου».

Με την άφιξη στη Δράμα την Κυριακή 21 Ιουλίου 1902 και με επισκέψεις στα χωριά της εκκλησιαστικής περιφερείας Δράμας ο μητροπολίτης Δράμας Άγιος Χρυσόστομος εμψύχωνε τους Έλληνες στον αγώνα τους κατά των Βούλγαρων κομιτατζήδων και των Τούρκων κατακτητών, παρότρυνε τους χριστιανούς να παραμείνουν ή να επανέλθουν στη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, ίδρυε εκκλησίες σε χωριά στα οποία υπήρχε η ανάγκη ανέγερσης ναού και ενίσχυε μέσω του τοπικού κλήρου τη λειτουργία σχολείων, εκπαιδευτηρίων και αναγνωστηρίων. Ο μητροπολίτης Δράμας Άγιος Χρυσόστομος ίδρυσε Κέντρο Αμύνης στην πόλη της Δράμας και Επιτροπές Άμυνας στα χωριά της περιοχής. Το Κέντρο και οι Επιτροπές Αμύνης ιδρύθηκαν στην περιοχή της Δράμας για την καλύτερη οργάνωση του Μακεδονικού Αγώνα, τη στρατολόγηση συνδέσμων για τη μεταφορά της εμπιστευτικής αλληλογραφίας, τη συλλογή όπλων και τροφίμων, την παροχή καταλυμάτων και την περίθαλψη των Ελλήνων ανταρτών, την υλική ενίσχυση των οικογενειών των θυμάτων και τη διαφώτιση και μύηση των νέων στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Σε κάθε χωριό υπήρχαν βοηθοί, συντονιστές, σύνδεσμοι, τροφοδότες, μεταφορείς όπλων, πληροφοριοδότες, αγγελιοφόροι, πράκτορες, εκτελεστές και διαφωτιστές του Μακεδονικού Αγώνα. Πολύτιμος βοηθός του μητροπολίτη Δράμας ο αρχιδιάκονος Θεμιστοκλής Χατζησταύρου, ο μετέπειτα αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Β΄ (1962-1967), τον οποίο εκδίωξε από τη θέση αυτή η Χούντα των Συνταγματαρχών το 1967. Οι μυημένοι αγωνιστές ορκίζονταν πίστη στον Μακεδονικό Αγώνα βάζοντας τα χέρια τους σε ένα Ευαγγέλιο, πάνω από το οποίο υπήρχαν δύο ξιφολόγχες τοποθετημένες χιαστί, και χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες: στο εκτελεστικό τμήμα (σωματώδεις), στο οικονομικό (εύποροι) και στο γραμματειακό (εγγράμματοι). Βασικοί συνεργάτες του μητροπολίτη Δράμας επίσης ήταν ο γενικός αρχηγός της οργάνωσης του Μακεδονικού Αγώνα και πρόξενος της Ελλάδας στο Μοναστήρι Ίων Δραγούμης που έφτασε στη Δράμα το 1903, ο γραμματέας του Υποπροξενείου Καβάλας Στυλιανός Μαυρομιχάλης που χρηματοδοτούσε και επόπτευε τη δράση των Ελλήνων ανταρτών στην περιοχή Δράμας-Καβάλας και ο ανθυπολοχαγός του Πεζικού Αθανάσιος Σουλιώτης-Νικολαΐδης που οργάνωνε στη Δράμα τον ένοπλο αγώνα των Ελλήνων.

Στην Προσοτσάνη τα ηγετικά στελέχη της Επιτροπής Αμύνης ήταν οι Γεώργιος Παπούλης πρόεδρος, Αδάμ Μακρής γραμματέας και Δημήτριος Βογιατζής ταμίας. Στην κωμόπολη λειτουργούσε ελληνικό σχολείο ήδη από τη δεκαετία του 1820, ενώ επίσης το 1873 ιδρύθηκε η «Φιλεκπαιδευτική Αδελφότης Ηώς» που είχε έμβλημα την εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής. Πολύτιμες, αν και ελάχιστες, πληροφορίες σώζονται στα 29 χειρόγραφα φύλλα του Κώδικα του ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου στην Προσοτσάνη, του πατριαρχικού ναού που είχε κτιστεί κατά τη δεκαετία του 1830. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1906, όταν λειτούργησε στον ναό για την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού ο μητροπολίτης Δράμας Άγιος Χρυσόστομος, αποφασίστηκε σε συνέλευση των κατοίκων της κωμόπολης η ανέγερση νέου διδακτηρίου, έγινε έρανος και συγκεντρώθηκαν 90 οθωμανικές λίρες. Το ποσό αυτό συμπληρώθηκε με 280 οθωμανικές λίρες από κληροδοτήματα του Νηπιακού Επιμελητηρίου του Βασιλείου Μελά και με τα χρήματα αυτά κτίστηκαν το 1909, με βάση τα αρχιτεκτονικά σχέδια του Αθηναίου μηχανικού Γεωργίου Χατζημιχάλη, τα Εκπαιδευτήρια της Προσοτσάνης, στον επάνω όροφο των οποίων στεγάστηκε το αρρεναγωγείο και στον κάτω όροφο το παρθεναγωγείο. Από την άλλη πλευρά, οι Εξαρχικοί της Προσοτσάνης, με αρχηγό τον έμπορο Ηλία Χατζηγκεοργκίεφ, αφού δεν κατάφεραν να αποσπάσουν τον ναό της κωμόπολης από τους Πατριαρχικούς, αποφάσισαν να κτίσουν τον δικό τους ναό, τον ναό της Συνάξεως των Ταξιαρχών (βουλγαρική εκκλησία), το 1912.

Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα στα βουνά της περιοχής της Δράμας δημιουργήθηκαν ένοπλα ελληνικά αντάρτικα σώματα με επικεφαλής τον καπετάν Τσάρα (ανθυπολοχαγό του Πυροβολικού Κωνσταντίνο Νταή) και τον καπετάν Δούκα (Γαϊτατζή Ζέρβα) με αντάρτες από τον Βώλακα, το Δοξάτο, τη Ζίχνη, την Καλή Βρύση, την Πετρούσα, την Προσοτσάνη, το Ροδολίβος και τη Χωριστή. Αντάρτες του τμήματος του καπετάν Τσάρα στο Παγγαίο το 1907 ήταν οι: Χρήστος Βογιατζής-Νάκας από την Προσοτσάνη, Γεώργιος Καραγεωργίου από τον Βώλακα, Δημήτριος Κομήτης από το Δοξάτο, Γεώργιος Μαυρουδής-Βώλακλης από τον Βώλακα, Πολυχρόνης Παλιάγκας από τη Χωριστή, Δημήτριος Πένσας από το Παγονέρι. Συγκρούσεις Ελλήνων και Βουλγάρων στην περιοχή της Δράμας πραγματοποιήθηκαν στην Καλλιθέα, στον Βώλακα, στον Γρανίτη, στο Αγιοχώρι, στην Καλλιθέα, στην Πετρούσα. Τον Ιανουάριο του 1907 κοντά στη Σκοπιά ο καπετάν Δούκας με τη βοήθεια αποσπάσματος της τουρκικής Χωροφυλακής που είχε επικεφαλής τον Έλληνα Νικήτα Δρακόπουλο κατάφερε να διαλύσει τη συμμορία του Βούλγαρου κομιτατζή Πανίτσα που τρομοκρατούσε τους κατοίκους της περιοχής της Δράμας. Άλλοι Μακεδονομάχοι της περιοχής μας ήταν οι: Ιωάννης Σαμαράς στον Ξηροπόταμο, οι Βοζίκηδες και οι Κομβόκηδες στην Καλλιθέα, οι Ιωάννης Νόκας, Άγγελος Παπαεμμανουήλ, Βασίλειος Καλίας και Ιωάννης Μάρτζιος στην Καλή Βρύση, οι Άρμεν Κούπτσιος και Πέτρος Μάντζιος στον Βώλακα. Στις 2 Ιουλίου 1907 ο Άρμεν Κούπτσιος μαζί με δύο συντρόφους του, τον Πέτρο Μάντζιο και τον Χρήστο Βογιατζή-Νάκα, σκότωσαν τον Βούλγαρο κομιτατζή Πλάτσεφ κοντά στον Μυλοπόταμο. Ο νεαρός Κούπτσιος συνελήφθη, μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια στάλθηκε στη Δράμα, όπου και απαγχονίστηκε σε πλάτανο στην κεντρική πλατεία της πόλης στις 14 Σεπτεμβρίου 1907.

Αιώνια η μνήμη σε όσους αγωνίστηκαν, μάτωσαν και θυσιάστηκαν για την απελευθέρωση της Μακεδονίας.

 

– Γεωργιάδης Ν. Θ., Η Δράμα και η περιοχή της 30000 π.Χ.-1950 μ.Χ., εκδόσεις Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2012, σ. 198-206, όπου και η σχετική βιβλιογραφία.

 

Πρακτικά Συνεδρίου «Από τον Μακεδονικό Αγώνα… στην απελευθέρωση της Δράμας», Δράμα 16-18 Νοεμβρίου 2012, ΚΕ.Π.Α.Α.Μ.-Δ.Ε.Κ.ΠΟ.Τ.Α. Δήμου Δράμας, Δράμα 2018.

 
Που βρίσκεται η Προσοτσάνη
greece_brown_glass

alt
Αποκτήστε το βιβλίο "Η Προσοτσάνη και η ιστορία της"
Τηλ. παραγγελίας: 2522023480

Kodikas_Prosotsanis_02

Αποκτήστε το Βιβλίο Σπαράγματα του Κώδικα Προσοτσάνης
Τηλ. παραγγελίας: 2522023480

stamps

Συλλεκτικά γραμματόσημα του Συλλόγου

youtubelogo
κλικ εδώ για video


facebook