Greek Albanian Bulgarian Czech Dutch English Estonian Finnish French German Icelandic Irish Italian Norwegian Portuguese Russian Slovenian Spanish Swedish Turkish
Εφημερίδα ΗΩΣ
Είσοδος μελών



  

Επισκέπτες
Έχουμε 32 επισκέπτες συνδεδεμένους

ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΟΤΣΑΝΗ

Του δασκάλου Χρήστου Κατσιγιάννη

Πολλοί συγγραφείς που ασχολήθηκαν με την παιδεία στην περιοχή της Δράμας, αναφέρουν για την ύπαρξη σχολείου στην Προσοτσάνη, πριν το 1870. Ακριβώς πότε ξεκίνησε να λειτουργεί σχολείο δεν το ξέρουμε. Υπάρχουν διάφορες απόψεις.

Η πιο παλιά αναφορά για την ύπαρξη σχολείου στην Προσοτσάνη, είναι του 1862, και βασίζεται σε «έγγραφο με αριθμό πρωτοκόλλου 163/27.12.1951 των Σχολικών Εφορειών των Δημ. Σχολείων Προσοτσάνης, σύμφωνα με το οποίο, στην κυριότητα των Εφοριών ανήκε από το 1862 ακίνητο από δωρεά του Χρήστου Κούτρα, με το ενοίκιο του οποίου καλύπτονταν τα έξοδα μισθοδοσίας των δασκάλων και άλλες σχολικές ανάγκες».[1]

Για να υπάρχει αυτή η δωρεά, αυτός που την έκανε είχε κάποια σχέση με το σχολείο, κάτι τον συνέδεε με το σχολείο. Αφού κάνει την δωρεά στο σχολείο, φανερώνει την ύπαρξη σχολείου ως κτίριο, ξεχωριστό από την εκκλησία. Κι αυτό γιατί αν υπήρχε σχολείο μέσα στην εκκλησία (ναρθηκοσχολείο), η δωρεά θα πήγαινε στην εκκλησία και όχι στο σχολείο (ως κτίριο, ξεχωριστός φορέας), αφού τα ναρθηκοσχολεία εξαρτιόνταν από την εκκλησία.

Σίγουρα υπήρχε σχολείο πριν την έναρξη του Μακεδονικό Αγώνα. Όπως αναφέρουν οι περισσότεροι ιστορικοί, αυτό θα άρχισε την λειτουργία του στις αρχές του 19ου αιώνα.

Νέα στοιχεία μεταθέτουν την παλαιότερη μαρτυρία ύπαρξης σχολείου κατά δέκα χρόνια. Το 1853-1855 φοίτησε στο Ελληνικό σχολείο της Προσοτσάνης ο μεγάλος λαογράφος της Βουλγαρίας Ιβάν (Popiliev) Gologanov (ο ονομαζόμενος και «Όμηρος της Βουλγαρίας»)[2],  που αργότερα συμμετείχε στην θρησκευτική (εξαρχία) και εθνική ανεξαρτησία των Βουλγάρων στην Ανατολική Μακεδονία.

Ο Ιβάν (Popiliev) Gologanov γεννήθηκε το 1839 στο Βαθύτοπο (Τερλίς) του Κ. Νευροκοπίου, και καταγόταν από μεγάλο σόι και εύπορη οικογένεια. Τα μικρότερα αδέρφια του ήταν ο μητροπολίτης-επίσκοπος Σκοπίων Θεοδόσιος (τέλη του 19ου αιώνα)[3] και ο δάσκαλος -αρχιμανδρίτης Νικόλαος Gologanov (όπου δίδαξε ως βούλγαρος δάσκαλος και ως παπάς εξαρχικός στην Σκοπιά Σερρών), ενώ ο θείος τους Θεοδόσιος Gologanov, ήταν ηγούμενος στο μοναστήρι του Άγιου Ιωάννη του Πρόδρομου, των Σερρών.[4]

Ξεκίνησε σχολείο στο χωριό του. Ο πατέρας του Βασίλης-Ηλίας Οικονόμου, τον έστειλε να συνεχίσει τις σπουδές του στην Προσοτσάνη, στα 14 του χρόνια, στο ελληνικό σχολείο, για να μάθει περισσότερα γράμματα. Στην Προσοτσάνη θα μαθητέψει δύο χρόνια, από το 1853 ως το 1855. Το 1855 θα φοιτήσει για μία σχολική χρονιά στην Κεντρική Σχολή της Αλιστράτης και από το 1856 και μετά θα είναι δάσκαλος στο χωριό του, τον Βαθύτοπο του Κ. Νευροκοπίου.[5]

Από αυτή την κίνηση του πατέρα του, το να τον στείλει στη Προσοτσάνη να σπουδάσει σε ηλικία 14 χρονών, καταλαβαίνουμε πως υπήρχε καλά οργανωμένο σχολείο, φημισμένο στην περιοχή της Δράμας, στο οποίο ερχόταν μαθητές από τα γύρω χωριά της περιοχής[6]. Ακόμη το να σπουδάσει ένας 14χρονος μαθητής φανερώνει πως υπήρχαν κι άλλοι μαθητές της ηλικίας του και ότι το σχολείο είχε και την μέση βαθμίδα εκπαίδευσης.

Αυτό είναι πολύ σημαντικό και δείχνει ότι το σχολείο λειτουργούσε από πολλά χρόνια, πριν το 1850, είχε μαθητές, η οργάνωσή του ήταν σωστή, υπήρχαν δάσκαλοι που έκαναν έργο σωστό, με αποτέλεσμα οι μαθητές να προχωρούν στην επόμενη βαθμίδα εκπαίδευσης. Με  το πέρασμα των χρόνων, το σχολείο μπόρεσε και απόκτησε μέση βαθμίδα εκπαίδευσης, προφανώς και με κατάλληλο εκπαιδευτικό προσωπικό και ανάλογο κτίριο. Αφού την επόμενη χρονιά φοίτησε στην Κεντρική Σχολή της Αλιστράτης, την τελείωσε κι έγινε δάσκαλος, φανερώνει ότι στην Προσοτσάνη υπήρχε σχολείο ισότιμο με αυτό της Κεντρική Σχολής της Αλιστράτης. Όπως θα δούμε παρακάτω οι τελειόφοιτοι της Κεντρικής Σχολής Αλιστράτης εργαζόταν αμέσως δάσκαλοι σε διάφορα σχολεία της περιοχής.[7]

Το σχολείο και η εκπαίδευση που παρέχονταν ήταν απολύτως ελληνική. Και τα 3 αδέλφια Gologanov σπούδασαν τα ελληνικά, στα ελληνικά σχολεία. Δεν υπάρχουν στοιχεία αν σπούδασαν στο σχολείο της Προσοτσάνης τα δύο μικρότερα αδέλφια του. [Πολύ αργότερα, μετά το 1860 υπό την επίδραση του αδελφού του, Θεοδοσίου Gologanov, που σπούδαζε στην Βουλγαρία, καθώς και από την επαφή που απέκτησε με τον Σέρβο-Σλάβο, Stephen Ι. Verkovich,[8] «συνειδητοποιεί» τις βουλγαρικές ρίζες του και άρχισε να εργάζεται για τους Βούλγαρους. Τότε σαν οικογένεια θα άλλαξαν και το όνομά τους. Όπως γνωρίζουμε κι άλλοι κάτοικοι της περιοχής που είχαν ελληνικά ονόματα, όταν πήγαν με το μέρος των Βουλγάρων άλλαξαν το επώνυμό τους.]

Η προσπάθεια της Βουλγαρίας (Σλάβων), ως μελλοντικό κράτος[9], να εντάξει την περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας στην δική της πλευρά, επίσημα, ξεκινάει πολύ μετά το 1865. Ως προσάρτηση της περιοχής στην Βουλγαρική Εκκλησία (Εξαρχία), ανεπίσημα, η εξαρχία, ξεκίνησε από το 1860. Ως τότε όλοι οι κάτοικοι της περιοχής ήταν χριστιανοί πατριαρχικοί, αλλά όχι όλοι με ελληνική συνείδηση.

Ακόμη πιο παλιά μαρτυρία για την ύπαρξη σχολείου και εκπαιδευτικού στην Προσοτσάνη είναι του 1848.

Αυτή βρίσκεται στην επιστολή του Σχολάρχη της Κεντρικής Ελληνικής Σχολής Αλιστράτης, Ιωάννη Χαρίδημο, με ημερομηνία « Την 15ην Οκτωβρίου 1848, εν Αλιστράτη», προς τον τελειόφοιτο της προηγούμενης σχολικής χρονιάς, Κωστάκη Μάλαμα ή Καλλικλή. Ο αποφοιτήσας μαθητής ζητάει στοιχεία για την αποκατάσταση των συμμαθητών του. Ο διευθυντής αναφέρεται σε 4 συμμαθητές του, που αναφέρονται στην επιστολή, και διορίστηκαν σε άλλα χωριά της περιοχής μας, ενώ ο πέμπτος (τρίτος στην επιστολή) αντικατέστησε κάποιον στην ίδια σχολή από όπου αποφοίτησαν και οι 6 συμπεριλαμβανομένου και του αποδέκτη της επιστολής.

Η επιστολή αναφέρει: «Ο μεν Κλεάνωρ και Κλεομένης [δεν αναφέρει επίθετο] περί τας αρχάς του παρελθόντος διωρίσθησαν διδάσκαλοι, ο μεν αος της Τζατάλτζιας, ο δε βος της Προσώτσιανης, με μισθόν, όστις (υπ΄ αυτών αρκείται εισέτι;) θέλει δε είσθαι περί τας 2.000 χιλ. ο δε Κλεόβουλος… ο Αριστόβουλος… δια την Προβίσταν με μισθόν 2000. … ο δε Θρασύβουλος πόρρω αφ΄ ημών κατέχει την διδ. έδραν εν Νευροκόπω, ως σας είναι γνωστόν εκ της εις την πανήγυριν απελεύσεώς σας».[10]

Από την ηλικία του παραλήπτη του γράμματος Κωστάκη Μάλαμα, που στα δεκαοκτώ του χρόνια έχει συμφοιτητές του, 5 στον αριθμό, που διδάσκουν σε σχολεία της περιοχής, καταλαβαίνουμε ότι μπορεί να διδάξει κι αυτός σε σχολείο όπως οι συμμαθητές του.[11] Αυτός ήταν ένας από τους στόχους και ρόλος της περίφημης Κεντρικής Ελληνικής Σχολής Αλιστράτης. Αυτοί που τελείωναν την Σχολή είχαν την δυνατότητα: «ου μόνον κατ’ οίκους διδάσκειν, αλλά και Σχολήν κοινή αναδέξασθαι». Είναι φράση που βρίσκεται γραμμένη πάνω στο απολυτήριο του μαθητή Κωστάκη Μάλαμα ή Καλλικλή. Το ίδιο απολυτήριο είχαν και οι 6 αναφερόμενοι μαθητές που τελείωσαν το 1848.[12]

Για την σχολή αυτή (της Αλιστράτης), «…μοναδική ούσα… κατέστη εφάμιλλος των άλλων των μεγάλων κέντρων της Ανατολικής Μακεδονίας.  … μεταξύ του 1840 – 1850 … υπερείχε και αυτής ταύτης της Σχολής των Σερρών».[13] Σημαντικό ρόλο στην άνοδο της Σχολής ήταν το γεγονός ότι η Αλιστράτη υπήρξε έδρα του μητροπολίτη Δράμας και ότι υπήρχε και μητροπολιτικό κτίριο.[14] Έτσι κοντά σε αυτό μεγαλούργησε και η Σχολή της, μια και η μόρφωση των χριστιανών, επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ήταν ευθύνη της Εκκλησίας.

Η αναφορά στα μεγάλα κέντρα της Ανατολικής Μακεδονίας, φέρνει στο μυαλό του καθενός και την Προσοτσάνη της εποχής εκείνης, όπου υπερείχε σε χριστιανικό πληθυσμό, σε αντίθεση με την Δράμα όπου λόγω του ότι ήταν το στρατιωτικό οθωμανικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής και του ότι διοικητής ήταν ο γιος του Δράμαλη ήταν δύσκολο να επιβιώσει το Χριστιανικό στοιχείο, για ευνόητους λόγους. Κάτι παρόμοιο συνέβαινε και στην Καβάλα, μόνο που εκεί δεν ήταν στρατιωτικό αλλά θρησκευτικό κέντρο.

Η φοίτηση στην Σχολή Αλιστράτης ήταν 5 έτη (βάση πάντα του Κωστάκη Μάλαμα ή Καλλικλή) και οι μαθητές πήγαιναν σε προεφηβική ηλικία. [15]

Οι τελειόφοιτοι της Σχολής Αλιστράτης «Διωρίζοντο ως δημοδιδάσκαλοι εις τα δημοσυντήρητα την εποχήν εκείνην σχολεία του υπόδουλου έθνους, το διδακτικόν προσωπικόν των οποίων παρουσίαζε σπάνιν.»[16]

Βασιζόμενοι στις παραπάνω πληροφορίες, για την ηλικία των μαθητών που τελείωσαν την Κεντρική Σχολή της Αλιστράτης, βλέποντας και την ηλικία του μαθητή Ιβάν Gologanov (Οικονόμου) που μετά από πέντε χρόνια, το 1853, ήρθε να φοιτήσει σε σχολείο της Προσοτσάνης, από τα 14 ως τα 16 χρόνια του, βλέπουμε να γίνεται και στην Προσοτσάνη, κάτι αντίστοιχο με αυτό της Αλιστράτης. Αυτά είναι: η ηλικία προσέλευσης των μαθητών, οι διάφοροι τόποι γύρω από τον τόπο σπουδών από όπου ερχόταν οι μαθητές σε προεφηβική ηλικία, τα χρόνια σπουδών τους (στην Προσοτσάνη ήταν λιγότερα κατά 1 ή 2 έτη), η αναφορά για το ότι η Σχολή Αλιστράτης «κατέστη εφάμιλλος των άλλων των μεγάλων κέντρων της Ανατολικής Μακεδονίας», καταλαβαίνουμε πως σίγουρα υπήρχε μέση βαθμίδα εκπαίδευσης στην Προσοτσάνη, το 1853. Αλλιώς ο μαθητής θα πήγαινε να σπουδάσει κατευθείαν στη Κεντρική Σχολή της Αλιστράτης και δεν θα ερχόταν πρώτα στο σχολείο της Προσοτσάνης, από την στιγμή που έφυγε από το χωριό του για σπουδές σε άλλο τόπο, είτε Προσοτσάνη είτε Αλιστράτη, πάλι μακριά από το χωριό του βρισκόταν.

Το να έρχονται μαθητές από άλλα γειτονικά χωριά για να φοιτήσουν στο σχολείο της Προσοτσάνης σημαίνει πως είχε την φήμη καλού σχολείου, όπως ακριβώς συνέβαινε και με την Κεντρική Σχολή Αλιστράτης.

Με την τοποθέτηση του Ιβάν Gologanov, ένα χρόνο μετά την αποφοίτησή  του από την Προσοτσάνη, σε δάσκαλο στο χωριό του, τον Βαθύτοπο όπου έμαθε τα πρώτα του γράμματα, αντιλαμβανόμαστε και το επίπεδο του σχολείου της Προσοτσάνης, της εκπαίδευσης που παρείχε, τον απαραίτητο αριθμό μαθητών για να λειτουργήσει ένα τέτοιο σχολείο και μάλιστα σε αυτή την βαθμίδα.

Ο μισθός του δασκάλου, που ήρθε στην Προσοτσάνη για ένα έτος, ήταν 2000 (προφανώς γρόσια). Βάση στοιχείων μισθοδοσίας άλλων δασκάλων της Προσοτσάνης 40 ως 60 χρόνια μετά, ο μισθός αυτός μπορεί να θεωρηθεί πάρα πολύ καλός, μια και ο Κλεομένης δεν είχε διδακτική πείρα.[17]

Ένα άλλο στοιχείο είναι η φράση: «δημοδιδάσκαλοι εις τα δημοσυντήρητα» σχολεία. Φανερώνει πως η επίβλεψη των σχολείων και η πρόσληψη δασκάλων ήταν θέμα της τοπικής κοινωνίας, πάντα βέβαια με την γενικότερη επίβλεψη της Εκκλησίας. Δηλώνει όμως ότι τα σχολεία ήταν ανεξάρτητοι φορείς σε σχέση με την εκκλησία, η οποία τα επόπτευε, άρα θα είχαν και δική τους στέγη, δικό τους κτίριο.

Το παραπάνω δηλώνει ότι από το 1848 στην Προσοτσάνη υπάρχει σχολικό κτίριο όπου γίνονται τα μαθήματα και όχι ναρθηκοσχολείο, που εξαρτάται κτιριακά από την εκκλησία. Ως κτίριο το σχολείο είναι ανεξάρτητο από την εκκλησία. Λειτουργούσε κανονικό σχολείο.

Σημαντικό θα ήταν και το εκπαιδευτικό έργο των δασκάλων της εποχής εκείνης για να φτάσει η εκπαίδευση στην Προσοτσάνη σε τέτοιο σημείο, την δύσκολη για τον ελληνισμό εκείνη εποχή. Μόλις λίγα χρόνια από την κήρυξη του Ελληνικού κράτους, τον αγώνα των Ελλήνων για ελευθερία, την προσπάθεια των χριστιανών να διώξουν τους δυνάστες Οθωμανούς.

Εξίσου σημαντική θα ήταν η θέληση και προσπάθεια των Ελλήνων-ορθόδοξων κατοίκων του χωριού για την μόρφωση των παιδιών τους, κάτι που φανερώνει πολλές θυσίες από την πλευρά τους. Για να λειτουργήσει σχολείο χρειαζόταν χρήματα για το κτίριο, όποιο και όπως κι αν ήταν αυτό, οικονομικούς πόρους για την συντήρησή του, άριστες σχέσεις με τους δυνάστες Οθωμανούς, εξεύρεση σωστών δασκάλων και την πληρωμή τους καθώς επίσης και υλικό για την μάθηση.

Πολύ πιο δύσκολο ήταν το να πείσουν τους χριστιανούς Προσοτσανιώτες να στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο και να μην τα έχουν για εργατικά χέρια στις δουλειές τους.[18]

Το δυσκολότερο βέβαια ήταν η χρονική περίοδος, εποχή της δημιουργίας του Ελληνικού κράτους. Να δημιουργηθεί και να λειτουργεί ελληνικό σχολείο στην Οθωμανική αυτοκρατορία την εποχή που οι Οθωμανοί πολεμούν τους Έλληνες στην Πελοπόννησο. Μάλιστα λειτουργεί το σχολείο προτού δοθούν τα όποια δικαιώματα ελευθερίας στους υπόδουλους πληθυσμούς από πλευράς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (Χάτι Χουμαγιούν, 1856).

Κάτι ακόμη πολύ σημαντικό είναι η θέση που είχε η Δράμα στην ευρύτερη περιοχή για τους Τούρκους, μια πόλη με πολύ τούρκικο στρατό, και διοικητή τον γιο του Δράμαλη (Ταχήρ Ομέρ μπέη), που ήταν πολύ αυστηρός με τους χριστιανούς, αφού αυτοί ευθύνονταν για τον χαμό του πατέρα του μετά την μάχη στα Δερβενάκια με τους χριστιανούς Έλληνες.[19]

Με βάση όλα τα παραπάνω κι αφού ξεπεράστηκαν οι δυσχέρειες και τα προβλήματα που αναφέρθηκαν, βρέθηκαν οι ευκαιρίες να δημιουργηθεί κάποιο μορφωτικό-πνευματικό επίπεδο στο χωριό, το οποίο με τον καιρό έφτασε να έχει αποτελέσματα.

Ένα από αυτά ήταν να δημιουργηθεί φιλεκπαιδευτικός σύλλογος.[20] Ένας σύλλογος βασίζεται στο μορφωτικό επίπεδο αυτών που τον δημιουργούν, στο σωστό εκπαιδευτικό σύστημα και τα ανάλογα εκπαιδευτήρια που υπάρχουν. Αυτά υπήρχαν και ήταν η βάση, για να φτάσουν στο σημείο οι κάτοικοι της Προσοτσάνης να δημιουργήσουν ένα σύλλογο. (Ο σύλλογος αυτός λειτούργησε από πιο παλιά, μόνο που το 1873 και με τη «βούλα», αναγνωρίστηκε και επίσημα στην οθωμανική αυτοκρατορία. Αυτή η «βούλα» είχε την σημασία της στην αντιπαλότητα με τους εξαρχικούς κατοίκους της Προσοτσάνης και της Ανατολικής Μακεδονίας.)[21]

Παράδειγμα των όσων αναφέρθηκαν παραπάνω, βλέπουμε μέσα από την πορεία του μετέπειτα βουλγαρόφρονα (από το 1869-1870) Γκιόργκι Χατζηγκεωργίεφ. Μαθήτευσε στην Προσοτσάνη από φημισμένο δάσκαλο, προχώρησε στις σπουδές του φοιτώντας στην Αθήνα, έγινε δάσκαλος, δίδαξε στην Προσοτσάνη. Μέσα από αυτή του την πορεία μπορούμε να δούμε την πορεία κι άλλων παρόμοιων μαθητών του σχολείου της Προσοτσάνης, εκείνης της εποχής, όπως του Ιβάν Gologanov, (μόνο που δεν έμεινε στην Προσοτσάνη). Πολλοί από αυτούς ήταν μέλη της «…Φιλοπροοδευτικής Αδελφότητας…» με την ονομασία «Η ΗΩΣ».

Σίγουρα θα υπήρχαν κι άλλοι με παρόμοια βήματα. Κάποιοι τέτοιοι Προσοτσανιώτες, που μορφώθηκαν, είχαν δημιουργήσει στο χωριό ένα κύκλο, ένα πνευματικό επίπεδο, που ως αποτέλεσμα είχε και την δημιουργία του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου «Η ΗΩΣ», με στόχο την βοήθεια στην περισσότερη, καλύτερη, πιο σωστή μόρφωση των μικρών Προσοτσανιωτών.

Ακόμη η πορεία που διαφαίνονταν για την μόρφωση της νεολαίας, βασισμένη σε προηγούμενα χρόνια, καθώς και τα αποτελέσματα που φαίνονταν από την ως τώρα εκπαίδευση των Προσοτσανιωτών, ήταν ο σοβαρός παράγοντας για το ότι το 1879 χτίζεται το «παρθεναγωγείο». Αυτό δείχνει επίσης ότι οι μαθητές στο χωριό ήταν πολλοί και υπήρξε ανάγκη για νέο χώρο, και μάλιστα υπήρχαν και πολλά κορίτσια που πήγαιναν ή ήθελαν να πάνε σχολείο, αλλά λόγω της συνδιδασκαλίας με αγόρια δεν πήγαιναν, γιατί ήταν άλλες εποχές.

Όλα τα παραπάνω δείχνουν σωστή, σοβαρή, επιτυχημένη εκπαίδευση στην Προσοτσάνη, η οποία για να πραγματοποιηθεί και να φτάσει σε αυτό το σημείο χρειάστηκαν να περάσουν αρκετά χρόνια. Πολλά χρόνια πριν το 1848.



[1] Η ΔΡΑΜΑ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, Γ’ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΔΡΑΜΑ 2002, ΤΟΜΟΣ 2, Η κοινοτική συμβολή στην ανέγερση των εκπαιδευτηρίων της Προσοτσάνης, Ευαγγελία Καμπούρη, σελ. 671, σημ 7.

[2] Потомък на Иван Гологанов нищи мистерията "Веда Словена"

[3] Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica, τόμος 23, εκδοσεις Πάπυρος.

[4] “Прозрения на Иван Гологанов”, Христо Спириев. Βιβλίο του Hristo Spiriev, "Insights Ivan Gologanov", εγγονού του  Ιβάν (Popiliev) Gologanov.

[5] "Τα έγγραφα από τα αρχεία της βουλγαρικής αναγέννησης του Stephen Ι. Verkovich 1860-1893." Σόφια, 1969, σελ.153-156.

[6] Την ίδια περίοδο φοιτά και ο Γιώργος Ιωαννίδης από τον Βώλακα, κατόπιν δάσκαλος στην Προσοτσάνη, γνωστός μετέπειτα ως Χατζηγεωργκίεφ.

[7] Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΛΙΣΤΡΑΤΗΣ, Αθανασίου Γιομπλιάκη, σελ.385, 386, 389, Μακεδονικά, έτος 1960, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών.

[8] Ο Βέρκοβιτς (1827-1893) δάσκαλος από την Μακεδονία, συνέγραψε στα ρωσικά μια Εθνογραφία της Μακεδονίας. Εμφανίστηκε στη Ρωσία ως αυθεντία, ανακάλυψε μακεδονικές ωδές για τον Μέγα Αλέξανδρο καθώς και Ορφικούς Ύμνους, που είχαν βάση την σλαβική γλώσσα και αναφέρονταν ήθη και έθιμα σλάβων. Douglas Dakin, Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1897-1913, Ι.Μ.Χ.Α., Θεσσαλονίκη 1996, Κυριακίδης.

Με το παραπάνω έργο ο Βέρκοβιτς προσπαθούσε να αποδείξει ότι υπήρχαν σλάβοι σε όλη την βαλκανική χερσόνησο από αρχαιοτάτων χρόνων, πολύ πριν τον Μέγα Αλέξανδρο. Το έργο εξυπηρετούσε τα πανσλαβιστικά σχέδια. Όλο το λαογραφικό υλικό του Βέρκοβιτς για την παραπάνω εθνογραφία το συνέλεξε ο Ιβάν (Popiliev) Gologanov, από την περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας, γι αυτό και ονομάστηκε «Όμηρος της Βουλγαρίας».

[9] Το 1878 με την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου δημιουργείται η αυτόνομη Ηγεμονία της Βουλγαρίας. Ανεξάρτητο κράτος έγινε το 1908.

[10] Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΛΙΣΤΡΑΤΗΣ, Αθανασίου Γιομπλιάκη, σελ.385, 386, Μακεδονικά, έτος 1960, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών.

[11] Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΛΙΣΤΡΑΤΗΣ, Αθανασίου Γιομπλιάκη, σελ.385, 386, 389,  Μακεδονικά, έτος 1960, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών.

[12] Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΛΙΣΤΡΑΤΗΣ, Αθανασίου Γιομπλιάκη, σελ.385, 386, 389, Μακεδονικά, έτος 1960, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών.

[13] Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΛΙΣΤΡΑΤΗΣ, Αθανασίου Γιομπλιάκη, σελ. 387, Μακεδονικά, έτος 1960, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών.

[14] Ο μητροπολίτης Δράμας κατά χρονική  διαστήματα, της περιόδου 1800-1880 είχε και τον τίτλο του μητροπολίτη Ζιχνών, άλλωτε και τον τίτλο Φιλίππων, όπως επίσης και τον τίτλο του Νευροκοπίου. Η ΔΡΑΜΑ 7000 ΧΡΟΝΙΑ, Βασ. Πασχαλίδης, σελ. 242, 243, 255.

[15] Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΛΙΣΤΡΑΤΗΣ, Αθανασίου Γιομπλιάκη, σελ. 388, Μακεδονικά, έτος 1960, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών.

[16] Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΛΙΣΤΡΑΤΗΣ, Αθανασίου Γιομπλιάκη, σελ. 388, Μακεδονικά, έτος 1960, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών.

[17] Κώδικας ιερού ναού Εισοδίων της Θεοτόκου Προσοτσάνης.

[18] Οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνταν με την γεωργία και την κτηνοτροφία και τα παιδιά κάθε οικογένειας ήταν μεγάλη βοήθεια σε αυτές τις οικογενειακές εργασίες. Την εποχή εκείνη είναι που κάνει την εμφάνισή του και η καλλιέργεια του καπνού, καλλιέργεια που έχει ανάγκη από πολλά εργατικά χέρια.

[19] Η ΔΡΑΜΑ 7000 ΧΡΟΝΙΑ, Βασ. Πασχαλίδης, σελ. 150.

[20] ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ «ΗΩΣ».

[21] ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΔΡΟΜΟΙ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ σελ. 188, 189

 
Που βρίσκεται η Προσοτσάνη
greece_brown_glass

alt
Αποκτήστε το βιβλίο "Η Προσοτσάνη και η ιστορία της"
Τηλ. παραγγελίας: 2522023480

Kodikas_Prosotsanis_02

Αποκτήστε το Βιβλίο Σπαράγματα του Κώδικα Προσοτσάνης
Τηλ. παραγγελίας: 2522023480

stamps

Συλλεκτικά γραμματόσημα του Συλλόγου

youtubelogo
κλικ εδώ για video


facebook